Pachyphlodes ligerica (Tul. & C. Tul. ex Berk.) Zobel. 1854

Baz. Pachyphloeus ligericus Tul. & C. Tul.. ex Berk. 1851
Poz. Syst. Pezizaceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Ascomycota, Fungi

Przekrój owocnika
Powierzchnia owocnika i ostiolum
Dojrzały owocnik

 

CECHY MAKROSKOPOWE

 

 

Owocniki kuliste, owalne, czasem nieregularne, na ogół z wyraźnym ostiolum umiejscowionym na szczycie owocnika. W młodszych okazach ostiolum często zarośnięte. Dojrzałe owocniki osiągają wielkość 0,5-2 cm. Powierzchnia owocnika matowa, pokryta regularnymi, obłymi, płaskimi brodawkami, niekiedy sprawiającymi wrażenie spękaliny. Kolor powierzchni owocników żółto-zielony u okazów młodych po ciemnozielony, oliwkowo-brązowy lub czasem czarno-zielony u okazów starszych. Gleba najpierw seledynowa, potem bladozielonkawa, poprzecinana, szaro-żółtymi lub żółto-brązowymi żyłkami, tworzącymi nieregularny wzór. Miąższ twardy, jędrny, zwarty, o słabym, nieprzyjemnym, zapachu i bez określonego smaku.

CECHY MIKROSKOPOWE

Zarodniki w worku

 

Perydium 200-400 μm, pseudoparenchymatyczne, zbudowane z lekko wydłużonych komórek o przebiegu równoległym do powierzchni owocnika i średniej wielkości 15-30 x 8-20 μm. Komórki grubościenne, w obrębie brodawek wybarwione na czerwono-brązowo, głębiej żółtawo-czerwone. Pigment komórek perydium nie reaguje w odczynniku Melzera. Worki kuliste lub owalne z krótkimi trzonkami. Wielkość worków 50-80 x 35-50 μm. Worki zawsze 8-zarodnikowe, z zarodnikami ułożonymi  chaotycznie. Zarodniki kuliste, za młodu hialinowe, potem żółtawe do oliwkowych. Wielkość zarodników bez ornamentacji 13-18 μm. Zarodniki gęsto pokryte cylindrycznymi, czasem lekko zaostrzonymi kolcami o średniej wielkości 1-2 μm.

 

Przekrój perydium
Komórki perydium
Worki

SIEDLISKO

 

 

 

 

Pachyphlodes ligerica podobnie jak inne gatunki tego rodzaju występuje wyłącznie w glebach zasobnych w węglan wapnia. Wyrasta w lasach liściastych, wyjątkowo w mieszanych, a najczęstszym partnerem mikoryzowym jest Fagus sylvatica i Quercus robur. W Polsce zlokalizowany na trzech stanowiskach na Wyżynie Śląskiej oraz w wapiennych frakcjach Beskidu Małego. Na wszystkich stanowiskach owocniki wyrastały w bardzo luźnej, przemieszanej z rumoszem skalnym glebie, w okolicach lejów krasowych, w miejscach całkowicie pozbawionych roślinności zielnej. Owocniki wyrastały pojedynczo. Dojrzałe okazy można znaleźć od sierpnia do listopada.

WYSTĘPOWANIE

 

W chwili zlokalizowania pierwszego stanowiska gatunek ten był w Polsce nieznany. Jest gatunkiem rzadkim, uznawanym za charakterystyczny dla strefy śródziemnomorskiej. Znany z krajów Europy południowej ale tylko we Włoszech i Francji znajdowany częściej.


Wyżyna Śląska – DF 02, Psary k. Tarnowskich Gór, Październik 2009
Beskid Mały – DF 85, Inwałd k. Wadowic, Sierpień 2013
Wyżyna  Śląska – DF33, Grodziec k. Będzina, Sierpień 2018

 

 

UWAGI

 

Pachyphlodes ligerica można pomylić z innymi gatunkami w obrębie rodzaju. Makroskopowo jest bardzo podobny do P. citrina, zaś ciemno zabarwione owocniki można mylnie oznaczyć jako P. melanoxantha. P. ligerica charakteryzuje się odmienną budową worków oraz płaskimi brodawkami na powierzchni perydium.